Ervaringen van anderen met VvE verduurzamen

Dick, die samen met zijn VvE zijn appartement heeft verduurzaamd, zit op de bank.
Zonnepanelen op het dak van een appartementencomplex.

De VvE van René L'Herminez koos onder andere voor zonnepanelen op het dak.

We zijn nu 3,5 jaar van het gas af en van Energielabel G naar A gegaan. We besparen als VvE een heleboel geld aan onderhoudskosten en kunnen op die manier de lening terugbetalen. René L'Herminez (initiatiefnemer)

Dick & Henny

Samenstelling VvE:

57 koopwoningen plus woningcorporatie Ymere met 54 huurwoningen en in de plint beneden zitten 7 bedrijven.  

Dick en Henny tijdens een VvE-vergadering.

Dick van Haaster en Henny Westland hebben veel met hun VvE vergaderd. Ze zijn breed gestart met de vraag: wat gaan we doen? Ze kozen voor vergroening en zonnepanelen. De zonnepanelen liggen er nu 3 jaar op. Daarnaast hebben ze verschillende vormen van vergroening gerealiseerd, zoals grote plantenbakken aan de kade, perkjes rondom bomen en geveltuinen.

"Het is heel mooi om te zien dat naast de samenwerking in de VvE er ook allerlei andere vormen van samenwerking ontstaan: met de gemeente, onderling met andere VvE’s en buurtinitiatieven."

Een bloemenperkje rondom een boom.
Een geveltuin met verschillende planten.

Tips

  1. Samenwerken en van elkaar leren kan het proces enorm versnellen. 

    Zes jaar geleden is vanuit onze VvE de duurzaamheidscommissie opgezet. We werken inmiddels veel samen met de VvE van het appartementencomplex naast ons. Onze gebouwen hebben namelijk dezelfde aannemer, architect, installaties en daarmee ook dezelfde duurzaamheidsvraagstukken om op te lossen. Het zijn dus twee losse VvE’s die nu gezamenlijk een duurzaamheidscommissie hebben.  

  2. Kijk goed naar je onderhoudsplan (MJOP).  

    Alles wat hierin staat heeft een milieuaspect. Als duurzaamheidscommissie en technische commissie zou je hier samen over na moeten denken: welke verf wordt er gebruikt? Welke isolatiematerialen kiezen we voor? Hoe houden we rekening met biodiversiteit, hoe integreren we klimaatadaptatie maatregelen?  

Wij willen vooral iets te doen aan het milieu en klimaat. Natuurlijk spelen ook de financiële belangen een rol. We zijn breed gestart met de vraag: wat gaan we doen? We kozen voor vergroening en zonnepanelen. 

We zijn ergens in 2018 begonnen, het proces heeft ongeveer 3 jaar gekost.  

Het is heel waardevol dat iedereen er binnen onze VvE zo over denkt. We hoeven niet steeds de milieudiscussie te voeren; bij het voorstel voor zonnepanelen werd er direct unaniem ‘ja’ gestemd. Daarnaast is actieve deelname aan de VvE en de duurzaamheidscommissie ook nog eens heel leuk, we eindigen regelmatig met een gezellige borrel. Het is een mooie manier om je buren beter te leren kennen.  

We hebben enorm gestoeid; met de VvE én de woningbouwcorporatie Ymere. Ymere kon bijvoorbeeld de kosten van de zonnepanelen niet doorberekenen aan huurders. Ymere interesseren mee te doen was lastig, maar op een gegeven moment was er een omslag. Ymere is toen actief beleid gaan ontwikkelen. Alle plannen hadden we al uitgewerkt, dus toen Ymere mee wilde doen ging het ineens snel. Wat ook hielp is dat Ymere een preferred supplier heeft voor de zonnepanelen, dat hielp in het vertrouwen dat ze hadden in het proces.  

De financiering voor de zonnepanelen hebben we rond gekregen omdat we binnen de ALV fiat hebben gekregen om geld uit reserveringen voor groot onderhoud te halen. Deze stonden pas voor 2028 gepland, en hadden we in 2021 dus nog niet nodig. Daardoor hoefde Ymere niks te investeren.  

Daarnaast was het lastig dat er maar één keer per jaar een ALV is, dat is het moment waarop er gestemd kan worden over belangrijke beslissingen. Niet alles ging dus even soepel; we wilden bijvoorbeeld ook bomen planten maar daar was niet iedereen voor. Dat is ook logisch, want voor sommige bewoners betekende het bijvoorbeeld dat ze minder uitzicht zouden hebben.  

Van tevoren is het vaak lastig om te berekenen wat de terugverdientijd is, maar in ons geval zijn de zonnepanelen ook financieel gezien een hele goede keuze geweest. En het allermooiste: we gebruiken groene energie en leveren groene energie terug aan het net!  

Omdat goedkeuring van de VvE vaak veel tijd kost, ondernemen we ook persoonlijke initiatieven vanuit de duurzaamheidscommissie. Dat is dan dus niet onder de vlag van de VvE. Zo hebben we bijvoorbeeld ‘Het Groene Hoofd’ gerealiseerd samen met mensen van buiten onze VvE: grote plantenbakken aan de kade. De bakken zijn er door de gemeente neergezet, de beplanting en het verzorgen doen we samen met 20 vrijwilligers. Dat is ook nog eens heel erg gezellig en sociaal. Vaak gaan we na het wieden gezellig koffiedrinken met elkaar.  

Verder hebben we bijvoorbeeld de perkjes rondom de bomen aan de kade beplant, ook dit is een buurtinitiatief. Er is een groepje bewoners die zorgen voor het onderhoud. In totaal zijn het 51 bomen verdeeld over het Westerdok en zijn er een aantal bewoners die dan 2 – 3 bomen verzorgen. Ook dit is samen met de gemeente Amsterdam gerealiseerd.  

Daarnaast hebben we ook nog afval adoptanten; dit zijn 11 bewoners van Westerdok die ervoor zorgen dat de afvalcontainers schoon blijven. Ze hebben een eigen sleutel en onderhouden contact met de gemeente als er zich bijvoorbeeld problemen voordoen. Daardoor hebben we een ontzettend schoon eiland.  

Chantal & Ingrid

Samenstelling VvE:

De VvE bestaat uit 102 appartementen en 2 winkels; iets meer dan de helft is van particuliere eigenaren. De rest zijn huurwoningen van Stadgenoot. Sommige huurders wonen er al heel lang.  

Het pand was er slecht aan toe. De raamkozijnen waren rot en de gevel was lek. Het is een flink project, waar vooral veel rekening gehouden moet worden met regels. De eigenaren wilde wel allemaal mee doen, wat heel prettig is voor een gebouw met maar liefst 102 woningen. Maar ze wilden wel duidelijkheid. Vergunningen en onderzoeken hebben veel tijd en geld gekost, maar nu kan er veel worden opgeknapt.  

Tips

  1. Zorg dat je je VvE goed op orde hebt

    Leg een gebouwdossier aan. Verzamel alles wat van belang kan zijn. Documenteer, leg vast, begin klein en doe het stap voor stap. Doe ook stap voor stap onderzoek en schakel goede mensen in. Wacht niet op je VvE beheerder maar neem zelf het initiatief als ze niet met een idee en stappenplan komen. Maak zo nodig zelf een stappenplan en bespreek dat met je leden. Wat willen zij en in welk tempo? Check alles, stel vragen, neem niets zomaar aan. Wat eerst niet kon, kan zomaar werkelijkheid worden. Kijk maar naar ons: wij staan nu zomaar hier en gaan nu echt beginnen! 

Chantal: “De staat van het gebouw was echt heel slecht. Bij sommige mensen zitten er grote gaten in de kozijnen en komt de wind en regen zo naar binnen”. Ingrid: “Toen ik het bestuur kwam waren ze heel druk met de achterkant van het gebouw. De voorgevel moest ook nog worden aangepakt. De gevel was lek, de kozijnen rot; er was veel tocht en vocht in het pand. Er moest dus flink geïnvesteerd worden om het pand op orde te krijgen, niet alleen in geld maar ook in tijd. Ik vond het belangrijk om daar iets mee te doen en ben toen in het bestuur gekomen. Ik dacht ook na over de bredere vraag: hoe krijgen we Amsterdam, een stad met veel van dit soort panden, duurzaam? Wie gaat dat doen? Wie kan dat doen? Wat kom je tegen?”.   

Ingrid: “We zijn begonnen met een energieadvies dat gratis door de gemeente Amsterdam werd aangeboden. Dit hebben we met de leden van de VvE besproken. De belangrijkste vraag was: gaan we de kozijnen aan de voorkant vervangen en de gevel waterdicht maken, of gaan we ook voor gevelisolatie? De leden wilden ook graag voor de gevelisolatie gaan, maar niet steeds voor verrassingen komen te staan. Toen hebben we een meer uitgebreid energieadvies op laten stellen en een duurzaam MJOP. Ook hebben we een kostenindicatie laten maken.  

 

Op basis van al deze informatie hebben de leden ervoor gekozen het duurzaamheidspad verder te vervolgen. Een belangrijke beslissing en een dappere daad! Vooral omdat het pand een beschermd stadsgezicht is en we een vergunning moesten aanvragen. We wisten niet of we die zouden krijgen natuurlijk. Daarbij, zo'n vergunningstraject kost tijd en de gevel was echt lek en de kozijnen rot. En we moesten een architect inhuren om ons bij de vergunningaanvraag te helpen. Dat kostte ook flink wat geld en niet iedere architect had er vertrouwen in dat Welstand een vergunning zou verlenen.  

 

Uiteindelijk is het KAW geworden. Ze hebben uitgebreid onderzoek gedaan naar het pand en ons enorm geholpen in het vergunningstraject. Welstand heeft het aangedurfd bij wijze van experiment de vergunning te verlenen. Ook dat is een dappere daad want het is niet gebruikelijk. Wel hebben we allerlei extra eisen gekregen waardoor het pand er straks weer tiptop uit komt te zien. Ondertussen zijn we aan de slag gegaan met het Warmtefonds voor een lening en nadat we de vergunning hadden met een architectenselectie. Van der Leij, een Amsterdams bedrijf met veel ervaring met renovatie gaat het nu doen. In december 2023 hebben we hierop akkoord gekregen van de leden. De aannemer is nu bezig met de bouwvoorbereiding”.  

Ingrid: “We vinden het allemaal een spannend project. Iedereen die erbij betrokken is. Alle eigenaren en bewoners hebben veel geduld gehad. We zijn ook blij dat we tot hier zijn gekomen. Dat gaat goed! Het kost veel tijd en vooral veel doorzetten. Wat minder gaat zijn de regels waarmee we te maken hebben.  Iedereen weet dat als we Nederland willen verduurzamen er zaken moeten veranderen. Maak daarvoor de weg vrij zou ik zeggen. Waarom een 100% asbestonderzoek van 50.000 euro terwijl er in die tijd geen asbest werd gebruikt en we 60 rapporten hebben dat er ten tijde van de verkoop van de woningen geen asbest in het pand zat en het ook niet meer mag worden gebruikt? Een ander voorbeeld: om voor RVO subsidie in aanmerking te komen moeten we minimaal een hoeveelheid glas isoleren. Dat is bij deze kleine woningen moeilijk te realiseren”.  

Ingrid: “We er zijn nu zo'n 3 jaar mee bezig. De aannemer is nu druk bezig met het isoleren van de voorgevel aan de buitenkant en het vervangen van de kozijnen. Begin zomer 2025 zou de klus geklaard moeten zijn! Aan de binnenkant isoleren was geen optie. Dat zou dan gedaan moeten worden door alle individuele eigenaren zelf en als mensen dat niet doen heb je allemaal koudebruggen”.  

Marijn

Samenstelling VvE:

Een gemengde VvE met 11 particuliere appartementen en 10 sociale huurwoningen in Amsterdam Oost. Het gebouw is in 2002 gebouwd maar werd al snel verduurzaamd. 

We hebben ons gebouw verduurzaamt door zowel energieverbruik te verlagen als zonnepanelen te installeren. Dit heeft wel tijd gekost. Begonnen in 2009, maakten we in de loop der jaren verschillende stappen, zoals het vervangen van verlichting door LED en het verwijderen van verouderde apparatuur, waardoor ons stroomverbruik flink daalde. In 2015 ontstond het idee voor zonnepanelen, en na diverse juridische en technische uitdagingen besloten we in 2020 om het dak te verhuren aan een energiecoöperatie. Het resultaat is een volledig zonnedak, waarbij zowel de VvE, de huurders als de woningeigenaren profiteren van de opbrengsten. We hebben niet alleen de verduurzaming gerealiseerd, maar ook ons collectieve energieverbruik aanzienlijk verlaagd.

Tips

  1. Maak een projectteam (minimaal 2 personen), dat bereid is om het hele proces te begeleiden en regelmatig updates geeft aan rest van de VvE. 

  2. Het is heel handig als een teamlid de technische kant van het gebouw kent of zich erin wil verdiepen. 

  3. Zorg voor draagvlak. Opstellen van een aantal uitgangspunten kan hierbij helpen. 

  4. Wees kritisch op adviezen van andere partijen, waaronder ook de overheid! 

Allereerst wilden we ons stroomverbruik verlagen. Ons gebouw heeft een lift, verlichting en een 42 Volt-transformator, dus daar zijn we gaan kijken of er minder energie verbruikt kon worden. 

We zijn ook gaan kijken voor zonnepanelen. Daar hadden we wel al een idee van wat we wilden. Het hele dak moet vol met één systeem en uitgevoerd door één uitvoerder. We wilden het project zo inrichten dat iedereen eraan mee kon doen, VvE-leden, maar ook de huurders, waarbij we de VvE-vereniging voorrang wilde geven in aanschaf van zonnepanelen. Onze voorkeur ging uit naar een collectief project en we wilden de technische oplossing zo simpel mogelijk te houden. 

Isolatie heeft ook onze aandacht, maar daar zijn we op dit moment nog niet diep ingedoken. De meeste woningen hebben al energielabel A. Er is HR++-glas, maar de kwaliteit daarvan laat te wensen over. 

In 2009 zijn we begonnen met onderzoeken wat mogelijk is. De collectieve voorzieningen van de VvE verbruikten toen 8500 kWh per jaar. In 2013 hebben we PL-verlichting vervangen door LED-verlichting. Vervolgens hebben we in 2021 alle lampen vervangen door LED-armaturen, waardoor we nog maar 3000 kWh verbruikten. In 2022 hebben we de laatste stappen uitgevoerd door de verlichting in lift te verduurzamen met LED en radar en de 42 Volt-transformator voor de bergingen weg te laten halen. Op dit moment is het verbruik nog maar 2000 kWh per jaar. 

De vraag om zonnepanelen ontstond in 2015. Het jaar daarop zijn we begonnen met de eerste verkenningen op technisch, juridisch en financieel vlak. Toen hebben we ook een aanvraag gedaan om energieadvies via de gemeente, die we in 2017 ontvangen hebben. Tussentijds veranderde er wat op juridisch vlak, waardoor we onze plannen moesten aanpassen. We hebben daarom in 2019 een nieuwe aanvraag gedaan bij de gemeente voor energieadvies.  

Tijdens de ALV heeft een lokale zonne-energiecoöperatie een presentatie gegeven over de verschillen tussen een collectief en een individueel project. De meerderheid heeft toen gekozen voor een collectief project. 2020 werd tijdens de ALV unaniem besloten om het dak aan een energiecoöperatie te verhuren.  

De woningbouwvereniging, de Alliantie, was niet van begin af aan actief betrokken. In 2016 is het convenant Toekomsbestendige Woningbouw MRA gesloten. Hierin spreken de gemeente Amsterdam en de woningbouwverenigingen af zo’n 30.000 woningen te verbeteren. Dat heeft er waarschijnlijk bij geholpen dat bij ons de Alliantie openstond om hierop meer samen te werken. 

Op juridisch gebied veranderde er tijdens het proces ook van alles, waardoor we opnieuw naar onze plannen moesten gaan kijken.  

De terugverdienscenario’s moesten bijvoorbeeld een paar keer aangepast worden. En vanwege de onduidelijkheden in de salderingsplannen was er veel discussie tussen leden die niet geloofden dat de salderingsregeling aangepast zou worden en leden die dat wel geloofden. Dat waren geen fijne discussies.  

De grootste domper was de nieuwe energiewet in 2018, die in werking werd gesteld een maand nadat we als VvE unaniem hadden besloten tijdens de ALV om zelf een zonnecoöperatie op te richten. Het bedrijf dat ons hierbij zou ontzorgen door de uitvoering voor haar rekening te nemen en tijdens de ALV aanwezig was mocht vanwege de nieuwe wetgeving niet meer bestaan (als dochter van een grote energiemaatschappij). Hierdoor konden we eigenlijk weer opnieuw beginnen en was de motivatie flink getemperd.  

De laatste verandering vond plaats toen de postcoderegeling werd vervangen door de nieuwe SCE-regeling. Bij het postcoderoosproject hebben leden die deelnemen recht op teruggave van de energiebelasting. Met de SCE-regeling ontvangen energiecoöperaties of VvE’s gedurende de looptijd van een energieproject subsidie per geproduceerde kWh. Deze wisseling vond plaats nadat we besloten hadden om aan de postcoderegeling deel te nemen via een zonnecoöperatie. Dit zorgde voor enige onrust, omdat de financiële consequenties moeilijk te overzien waren, maar het project was al gestart en is gelukkig gewoon doorgegaan.    

Het creëren van draagvlak onder bewoners was ook zeker geen makkelijke taak. Een deel van bewoners was bang voor technische en financiële tegenvallers. Dit hebben we om kunnen buigen door zo veel mogelijk informatie te geven. Iedereen mocht vragen indienen en die hebben we zo goed mogelijk proberen te beantwoorden in een document waar iedereen bij kon. Dat wil zeggen dat de meeste vragen beantwoord werden door de zonnecoöperatie aan wie we ons dak wilden verhuren en die het project gingen uitvoeren. Ook hebben we gesproken met een andere VvE die al ervaring hadden met deze coöperatie voor een second opinion.  

We wisten heel goed wat we wilden. Het vinden van een oplossing die aan al onze uitgangspunten kon voldoen was een flinke taak waarbij we lang hebben gezocht totdat we de goede oplossing gevonden hadden. De oplossing die we nu hebben bestond in feite nog niet echt toen we in 2015 op onderzoek uitgingen. We hebben misschien ook een beetje geluk gehad dat het proces niet zo snel ging.  

Het hele schuine dak ligt vol met zonnepanelen. Dat is allemaal gedaan door één uitvoerder, dus precies zoals we wilden. Iedereen heeft de kans gekregen om mee te doen, de VvE als vereniging, de individuele VvE-leden (oftewel de woningeigenaren) en de huurders. De technische oplossing hebben we zo simpel mogelijk kunnen houden. Dus ja, zoals we het ons voorgenomen hadden, zo hebben we het ook kunnen realiseren. 

Het mooie aan hoe we het uiteindelijk opgelost hebben met een zonnecoöperatie, is dat iedereen profiteert van de opbrengsten. De verhuur van het dak komt als inkomsten erbij voor de VvE, die ook nog eens profiteert van de stroomopbrengsten van de ingekochte panelen. En de stroomopbrengsten zijn fijn voor de leden die hebben meegedaan aan het project. 

En vergeet niet dat we ons collectieve stroomverbruik omlaag hebben gekregen! Met een investering van zo rond de €5.000,- hebben we jaarlijks 6.500 kWh weten te besparen. De 42 Volt-transformator hebben we wegkunnen halen. De lift heeft LED en een bewegingsradar en alle 43 lampen zijn vervangen door LED-armaturen met bewegingsradar en lichtsensor. 

Lees meer ervaringsverhalen

Op de website van het Warmtefonds staan inspirerende ervaringsverhalen van VvE's die succesvol verduurzaamd hebben. Ook bij de Duurzame Huizenroute vind je voorbeelden van VvE's die stappen hebben gezet in verduurzaming. Via de Duurzame Huizenroute kun je de VvE’s bovendien benaderen om te vragen hoe zij dingen hebben aangepakt.